بی مهری شاگردان حاکم نیشابوری به خاطر نقل فضایل امیر مومنان(ع)
بی مهری شاگردان حاکم نیشابوری به خاطر نقل فضایل امیر مومنان(ع)
حاکم نیشابوری (م 403) از محدثان مشهور اهل سنت در سده چهارم هجری است . او ضمن بررسی احادیث فضیلت امیر مومنان با احادیثی رو برو می شود که دارای شرایط صحت از نظر بخاری و مسلم هستند ولی در عین حال در صحاح بخاری و مسلم انعکاس نیافته اند . از این رو , بر آن می شود که آنها را در کتاب المستدرک نقل کند اما به دلیل اهمیت برخی از این احادیث مثل حدیث طیر و حدیث غدیر , تالیف مستقلی را به هر کدام اختصاص می دهد تا به تفصیل طرق سند آنها تبیین و صحت آنها اثبات شود . اما این کار او خوشایند جامعه علمی اهل سنت آن روزگار و حتی جمع شاگردانش , نیست و خرده گیری و روی گردانی از او آغاز می شود . جالب آنکه پس از وی برخی ادعا می کنند حاکم در کتاب مستدرک حدیث طیر را نقل نکرده و در نسخه اصلی این حدیث نبوده و بدان افزوده اند . این در حالی است که معاصران و شاگردانش در همان دوران به دلیل نقل این حدیث از سوی حاکم نیشابوری , از او رو گردانده اند . ابو طاهر سلفی (م 576) در کتاب معجم السفر خود در این باره می نویسد :
ابو ذر هروی می گوید : ما در نیشابور جزو حلقه ی حدیثی حاکم نیشابوری بودیم که از «سدی » حدیث طیر را با سند صحیح نقل کرد . ما بر او خرده گرفتیم و حدیثش را نپذیرفتیم . از این رو کسی از او پیروی نکرد .
متن اصلی کتاب
معجم السفر : حدثنی أبو حفص عمر بن عبد العزیز بن عبید الطرابلسی بالإسکندریة أنبأنا أبو علی الحسین بن علی بن مناس القیروانی بطرابلس المغرب أنبأنی أبو القاسم أحمد بن سلیمان الباجی قال سمعت أبی القاضی أبا الولید سلیمان بن خلف بن سعد الباجی بالإندلس یقول قال لنا أبو ذر عبد بن أحمد بن عفیر الهروی بمکة : کنا فی حلقة الحاکم أبی عبد الله بن البیع الحافظ بنیسابور إذا أخرج عن السدی فی الصحیح نتغامز علیه وذلک أنه روى حدیث الطیر ولم یتابعه أحد علیه وکان ینسب إلى التشیع .
آدرس : معجم السفر , أبو طاهر أحمد بن محمد السلفی (م576 ) , ج 1 ص 239 شماره 782 .
مقاومت جامعه علمیِ تربیت شده با اندیشه رایج آن دوران , یکی از چالش های پیش رو عالمان آنها در تحقیق پیرامون فضیلت امیر مومنان (ع) -در دو حوزه درون و برون - بوده است . زیرا طرح احادیثی مثل حدیث غدیر و حدیث الطیر به دلیل برهم زدن شالوده باورهای آنان , به نحوی مورد بی مهری و سانسور خود افراد واقع می شد (خود سانسوری از درون ) و از سوی دیگر به دلیل مخالفت دیگران , طرح آنها برای افراد دردسر ساز و نیازمند روحیه شهامت بوده است (فشار و سانسور بیرونی ) . آنچه در این گزارش تاریخی دیدیم هر دو نوع مشکل است به خصوص خود سانسوری که شایع تر بوده است .